کد مطلب:314705 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:453
سقاخانه ی آقا شیخ هادی
سقاخانه ی آقا شیخ هادی یا آشیخ هادی از سقاخانه های قدیمی و مشهور تهران است، كه قدمت آن به دوره ی قاجار می رسد. این سقاخانه در محله ی آشیخ هادی، منسوب به آقا شیخ هادی نجم آبادی عالم و مجتهد برجسته و
[ صفحه 194]
معروف تهران، كه از سال 1305 هجری قمری در آن محله سكونت داشته (بلوكباشی: ص 15)، بنا گردیده است. كتاب تاریخ تهران، در شرح زندگانی این مجتهد بزرگ چنین می آورد: وی اصلش از قریه نجم آباد تهران، و پدرش حاج ملا محمد متولد به سال 1206 هجری قمری پسر استاد باقر حداد [آهنگر] بوده است. او از مجتهدین مسلم دارالخلافه و مرجع حكومت شرعیه بوده و در جرگه مجتهدین عصر، به درویش نهادی و بی تكلفی امتیازی مخصوص داشته است.
وی در زهد و ورع بسیار كم عدیل بود و با علماء هر مذهب و هر آیینی آمیختن را دوست می داشت و بی محابا و بی باكانه با دانشوران فرق دنیا و رؤسای دینی هر نحله، مجالست می فرمود و به سخنان منتقدانه ی فضلای وقت عنایتی نمی آورد.
كتاب تشیع و مشروطیت در ایران، و در وصف سخنان سودمند و آزادی گرایانه ی این عالم بزرگ اشاره دارد كه به این كه: «شیخ هادی در خلال معاشرت های اجتماعی خود را گروه های گوناگون مردم، به آنها پند می داد كه از خرافه، تقلید كوركورانه و اندیشه های بد دوری جویند. او می گفت: كه خرافه، ترس از انقاد، عادت ها و رسم های بد، از بیماری های بشر به شمار می آیند» (حائری: 1360، ص 91). وفات وی در شب پنجشنبه دوم ماه جمادی الثانی سال 1330 هجری قمری، و مدفنش در مقبره ای واقع در خیابانی است كه بعدها هر دو به نام خود او، یعنی «حاج شیخ هادی» شهرت می یابند (حسینی بلاغی: 1350، ص 232 ط).
خیابان فوق كه منشعب از خیابان امام خمینی كنونی است، در حال حاضر نیز به نام «آقا شیخ هادی» موسوم بوده، و سقاخانه ی ساده و مشهور آن هم هنوز یادآور روزهای پر حادثه گذشته است. لازم به ذكر است كه در مورد بانی و
[ صفحه 195]
واقف سقاخانه، مطالب متفاوت و حتی ضد و نقیض بسیاری ذكر شده است. ولی در هر حال چه خود آقا بانی آن باشد و یا بازماندگان و حتی مریدان وی؛ امروزه نیز چون سال های گذشته، ثواب این سقاخانه به یاد و نام آن بزرگوار، وقف مرقد محترم حاج شیخ هادی نجم آبادی شده است.
چنان كه گذشت سقاخانه ی آقا شیخ هادی در نزد تهرانی ها از توجه بسیاری برخوردار بوده و است، چرا كه این سقاخانه، گذشته از نقش مذهبی - خدماتی خود در جامعه ی شهری آن روزگار، نقش سیاسی - تاریخی نیز پیدا می كند.
این توجه هنگامی به اوج خود می رسد كه خبر وقوع معجزه ای در این سقاخانه پخش می شود. در این زمان اعیان محل، اسباب چراغ و تزئینات جشن را برای محیط پر فیض فرستاده و كاسبان محل نیز هر شب سر چهارراه و دكان های حول و حوش آن را چراغان می كنند (بلوكباشی: ص 23). نظر به این كه این واقعه ضمن بیان بخشی از اعتقادات پاك مردم، نوعی سوء استفاده سیاسی بی شرمانه را نیز نسبت به گرایش های مذهبی مردم ساده لوح مطرح می كند. به طوری كه مختصر به شرح آن از دیدگاه تاریخ نگاران پرداخته می شود.
[ صفحه 194]
معروف تهران، كه از سال 1305 هجری قمری در آن محله سكونت داشته (بلوكباشی: ص 15)، بنا گردیده است. كتاب تاریخ تهران، در شرح زندگانی این مجتهد بزرگ چنین می آورد: وی اصلش از قریه نجم آباد تهران، و پدرش حاج ملا محمد متولد به سال 1206 هجری قمری پسر استاد باقر حداد [آهنگر] بوده است. او از مجتهدین مسلم دارالخلافه و مرجع حكومت شرعیه بوده و در جرگه مجتهدین عصر، به درویش نهادی و بی تكلفی امتیازی مخصوص داشته است.
وی در زهد و ورع بسیار كم عدیل بود و با علماء هر مذهب و هر آیینی آمیختن را دوست می داشت و بی محابا و بی باكانه با دانشوران فرق دنیا و رؤسای دینی هر نحله، مجالست می فرمود و به سخنان منتقدانه ی فضلای وقت عنایتی نمی آورد.
كتاب تشیع و مشروطیت در ایران، و در وصف سخنان سودمند و آزادی گرایانه ی این عالم بزرگ اشاره دارد كه به این كه: «شیخ هادی در خلال معاشرت های اجتماعی خود را گروه های گوناگون مردم، به آنها پند می داد كه از خرافه، تقلید كوركورانه و اندیشه های بد دوری جویند. او می گفت: كه خرافه، ترس از انقاد، عادت ها و رسم های بد، از بیماری های بشر به شمار می آیند» (حائری: 1360، ص 91). وفات وی در شب پنجشنبه دوم ماه جمادی الثانی سال 1330 هجری قمری، و مدفنش در مقبره ای واقع در خیابانی است كه بعدها هر دو به نام خود او، یعنی «حاج شیخ هادی» شهرت می یابند (حسینی بلاغی: 1350، ص 232 ط).
خیابان فوق كه منشعب از خیابان امام خمینی كنونی است، در حال حاضر نیز به نام «آقا شیخ هادی» موسوم بوده، و سقاخانه ی ساده و مشهور آن هم هنوز یادآور روزهای پر حادثه گذشته است. لازم به ذكر است كه در مورد بانی و
[ صفحه 195]
واقف سقاخانه، مطالب متفاوت و حتی ضد و نقیض بسیاری ذكر شده است. ولی در هر حال چه خود آقا بانی آن باشد و یا بازماندگان و حتی مریدان وی؛ امروزه نیز چون سال های گذشته، ثواب این سقاخانه به یاد و نام آن بزرگوار، وقف مرقد محترم حاج شیخ هادی نجم آبادی شده است.
چنان كه گذشت سقاخانه ی آقا شیخ هادی در نزد تهرانی ها از توجه بسیاری برخوردار بوده و است، چرا كه این سقاخانه، گذشته از نقش مذهبی - خدماتی خود در جامعه ی شهری آن روزگار، نقش سیاسی - تاریخی نیز پیدا می كند.
این توجه هنگامی به اوج خود می رسد كه خبر وقوع معجزه ای در این سقاخانه پخش می شود. در این زمان اعیان محل، اسباب چراغ و تزئینات جشن را برای محیط پر فیض فرستاده و كاسبان محل نیز هر شب سر چهارراه و دكان های حول و حوش آن را چراغان می كنند (بلوكباشی: ص 23). نظر به این كه این واقعه ضمن بیان بخشی از اعتقادات پاك مردم، نوعی سوء استفاده سیاسی بی شرمانه را نیز نسبت به گرایش های مذهبی مردم ساده لوح مطرح می كند. به طوری كه مختصر به شرح آن از دیدگاه تاریخ نگاران پرداخته می شود.